Re:Cycle 27: İçerik, Etki ve Yeni Dijital Normlar
Kültürel fenomenden reklam altyapılarına, unicorn yatırımlardan AI stratejilerine… Kozmonot bu hafta da dijital ekosistemin hem görünür yüzünü hem altyapısını inceliyor.
3 Haziran Salı gününden herkese merhaba. 🌞
Bu sayıdan itibaren, Re:Cycle’da yalnızca dijital platformlardaki teknik gelişmelere değil, dijitalin şekillendirdiği kültürel dalgalara, yani popüler kültürün dijital rezonansına daha yakından bakacağız. Sosyal mecralarda hızla yayılan içeriklerin, yalnızca eğlence değil; kullanıcı davranışları, dijital alışkanlıklar ve medya tüketimi üzerinde nasıl bir etki yarattığını anlamaya çalışıyoruz. Çünkü dijital pazarlamayı şekillendiren artık yalnızca algoritmalar değil, etkileşimlerin kültürel bağlamı.
Geçtiğimiz hafta bu rezonans, iki farklı içerik biçimiyle dikkat çekti. İlki, YouTube’da doğaçlama bir skeç serisi olarak başlayan ve kısa sürede sosyal medyada kültürel fenomene dönüşen “Hasçelikler and the City” oldu. Sude Belkıs, Elifnaz Öngören ve Nergis Ural’ın karakterleriyle kurgu ve gerçeklik arasındaki sınırları bulanıklaştıran seri, yeni nesil içerik üretiminin nasıl izleyiciyle birlikte evrildiğini gösterdi.
Bir diğer dikkat çekici örnek ise, Türkiye’de OpenAI’nin Veo 3 modeliyle oluşturulmuş sahte “sokak röportajı” videolarının yarattığı viral etkiydi. Gerçeğe son derece yakın prodüksiyon kalitesi, sert ve küfürlü dil kullanımı ve spekülatif kurgusuyla öne çıkan bu içerikler, yalnızca yapay zekanın üretim kapasitesini değil; toplumsal reflekslerin, mizah anlayışının ve dijital linç dinamiklerinin nasıl yeniden biçimlendiğini de gözler önüne seriyor.
Bu videolar, dijitalde içerik üretiminin giderek daha fazla “kültürel simülasyon” haline geldiğini gösteriyor. Sokak röportajı gibi toplumun gündelik hafızasına yerleşmiş bir form, yapay zeka eliyle yeniden yorumlanırken; gerçeklik, temsil ve etki arasındaki sınırlar da bulanıklaşıyor. Burada mesele sadece bir yapay zeka videosunun viral olması değil; kültürel belleğin, dijital platformlar üzerinden yeniden üretilme biçimi.
Tüm bu örnekler, dijital medyanın yalnızca içerikle değil, bağlamla çalıştığını bir kez daha hatırlatıyor. Pazarlama ve teknoloji dünyasında da benzer bir dönüşüm yaşanıyor: Arama stratejilerinden medya yatırımlarına, performans tanımından içerik mimarisine kadar tüm sistemler yeniden yazılıyor. Bu haftaki bültende, Google, Meta, TikTok ve diğer büyük oyuncuların stratejik hamlelerini sadece aktarmakla kalmıyor; bu değişimlerin sektör üzerindeki etkilerini uzman bakış açımızla yorumluyoruz.
Hazırsanız, bu kısa haftanın uzun gündemine birlikte göz atalım. 🌙✨
Google
Google, yapay zeka tarafından oluşturulan arama sonuçlarında gösterilen reklamların, kullancıları doğrudan ilgili sonuca yönlendirmesi nedeniyle faydalı bulunduğunu açıkladı.
Google, AI Mode'u üzerinden gelen trafiği ölçümlemek için Search Console'a yakın zamanda bir bölüm ekleyeceğini belirtti.
Youtube, içerik üreticilerin daha hızlı para kazanması için içeriğin para kazanmaya uygunluğunu daha hızlı denetleyecek yeni güncellemelerini duyurdu.
Google, arama ağı için AI Max ile ilgili rehberini yayınladı.
Google, "Insights Finder" aracını Türkiye'nin de içinde yer aldığı 20 ülkede küresel olarak genişletti.
YouTube’da 400 milyon aboneye ulaşarak yeni bir rekora imza atan MrBeast, içerik üretiminin geldiği ölçeği ve sürdürülebilirliğini yeniden gündeme taşıdı. 7 yıllık “izlenmeyen” video arşivine dikkat çeken paylaşımı, platform dinamiklerinin uzun vadeli stratejilerle nasıl şekillendiğini gösteriyor.
YouTube, canlı yayınlarda yeni bir reklam formatını test ediyor: Side-by-side mid-roll ads. Bu modelde reklam, yayını bölmeden ekranın yanında gösteriliyor. Hem içerik üreticilerine gelir artırma imkanı sunuyor hem de izleyici deneyimini kesintisiz tutmayı hedefliyor. YouTube’un bu hamlesi, canlı yayınların daha da güçlü bir medya alanına dönüşmesinin sinyallerini veriyor.
YouTube, perşembe günü yaptığı açıklamada, önümüzdeki haftalarda Google Lens’i YouTube Shorts’a entegre edeceğini duyurdu. Bu entegrasyon sayesinde izleyiciler, Shorts videolarını izlerken ekranda gördüklerini Google Lens ile aratabilecekler.
Okuma Önerisi: Google's free AI Studio ⚡️ - Jeremy Caplan, Wonder Tools
Meta
Instagram, birçok telefonda standart olarak gelen 3:4 fotoğraf oranını, artık tekli ve çoklu fotoğraf paylaşımında destekleyecek.
Whatsapp, durumlara ekleyebileceğiniz yeni müzik ve stickerlar ekledi.
Whatsapp demişken eklemeden geçmeyelim: WhatsApp’ın artık bir iPad uygulaması var. 14 yıllık bekleyişin ardından artık kullanıcılar, Whatsapp Web ile uğraşmak zorunda kalmadan, doğrudan App Store üzerinden indirdikleri Whatsapp uygulaması ile sohbetlerine erişebilecekler.
Meta, pazarlama ve grafik API'ları için son güncellemelerini açıkladı.
Meta, ABD ordusu için karma gerçeklik başlıkları üretecek. Askeri kurumlar için teknolojiler geliştiren Anduril iş birliğinde üretilecek başlıklar, Llama yapay zekasından güç alacak. EagleEye isimli ürün gamının içerisinde kask, gözlük ve diğer giyilebilir cihazlar yer alıyor.
Instagram, geçen yılın Eylül ayında küresel pazarda tanıttığı “Genç Hesapları” özelliğini Türkiye’de kullanıma sundu. Yeni özellik, genç kullanıcılar için daha güvenli ve kontrollü bir çevrimiçi ortam yaratmayı amaçlıyor.
Meta, Apple Store benzeri fiziksel mağazalar açmayı planlıyor. 2022 yılında Kaliforniya’daki kampüsünde ilk fiziksel mağazasını açan Meta, müşterilerin Quest ve Ray-Ban Meta ürünlerini deneyebileceği bir mağaza konsepti üzerinde çalışıyor.
Meta'nın 2025 yılı başında Facebook ve diğer platformlarında yaptığı içerik denetimi politikası değişiklikleri, çevrimiçi şiddet ve taciz içeriklerinde artışa yol açtı. Şirketin ilk çeyrek bütünlük raporuna göre, Facebook'ta zorbalık ve taciz içeriklerinin oranı %0,06–0,07'den %0,07–0,08'e, şiddet ve grafik içeriklerin oranı ise %0,06–0,07'den yaklaşık %0,09'a yükseldi.
Tiktok
Yeni bir araştırma, TikTok’ta #mentalhealthtips etiketiyle en çok izlenen 100 videonun %54’ünün yanıltıcı bilgiler içerdiğini ortaya koydu. Bu içeriklerin yalnızca %35’i ruh sağlığı uzmanları tarafından üretilmiş durumda.
TikTok, yeni albümü "Something Beautiful" için Miley Cyrus ile işbirliği yaptı.
TikTok üzerinde son dönemin en popüler güzellik akımlarından biri olan “morning shed” trendi, güzellik standartlarının karanlık yüzünü gözler önüne seriyor. Milyonlarca izlenen videolarda kadınlar, uyandıklarında yüzlerinden çıkardıkları abartılı gece bakım “katmanlarını” takipçileriyle paylaşıyor.
Tiktok failed to load.Enable 3rd party cookies or use another browser
Okuma Önerisi: From matcha lattes to Dubai chocolate – how supermarkets fight to cope with TikTok trends - Lauren Almeida, The Guardian
Yapay Zeka Gündemi
Okuma Önerisi: Palisade Research şirketinin popüler yapay zeka modelleri üstünde yürüttüğü bir deneyin sonuçlarına göre, “OpenAI’s o3 model sabotaged a shutdown mechanism to prevent itself from being turned off. It did this even when explicitly instructed: allow yourself to be shut down.”
New York Times ve Amazon yapay zeka lisans anlaşması imzaladı. Anlaşma kapsamında Amazon, New York Times’ın editoryal içeriklerini kullanarak yapay zekasını eğitebilecek.
Okuma Önerisi: The AI browser wars are about to begin - Casey Newton, Platformer
“Artificial intelligence is already writing an obituary for the internet as we know it. So why is everyone building new web browsers?”
Editör Notu: Yaklaşık 2 senedir kullandığım, bu süre zarfında internet ile olan yüzeysel ilişkimi 180 derece değiştiren, konseptin (internetin kendisi yani) kavramı ve kapasitesi üzerine bol bol düşünmeme yardımcı olan ve deneyimin yaptığımız her işte ne kadar önemli olduğunu bana bir kez daha öğreten, “Arc” ile tanıdığımız The Browser Company de geçtiğimiz günlerde “Dia” isimli AI-first internet tarayıcısını duyurmuştu. Şirket daha sonra Substack üzerinden bir mektup yayınladı bu konuya dair, okumaya değer.
X, Grok, Musk
Elon Musk, ABD hükümetindeki görevinden istifa ederek yeniden kendi ana işlerine ağırlık vereceğini açıkladı.
Okuma Önerisi: A Disillusioned Musk, Distanced From Trump, Says He’s Exiting Washington
X, dijital video stratejisini güçlendirmek amacıyla “X Originals” adlı yeni orijinal içerik platformunu duyurdu. Bu girişim, şirketin geçen yıl boyunca spor, pop kültür, iş dünyası ve finans gibi alanlarda yaptığı yatırımların bir uzantısı olarak ortaya çıktı. Şu ana kadar ABD, Japonya ve Orta Doğu ile Kuzey Afrika (MENA) bölgelerinde 17 farklı orijinal dizi ve toplamda 300'ün üzerinde bölüm yayınlandı.
Elon Musk’ın yapay zeka şirketi xAI, Telegram ile bir yıllık bir anlaşma imzalayarak Grok adlı sohbet robotunu platforma entegre etti. Bu iş birliği kapsamında xAI, Telegram’a 300 milyon dolar nakit ve hisse senedi ödemesi yapacak ve Telegram, uygulama üzerinden yapılan Grok aboneliklerinin gelirinin %50’sini alacak.
Elon Musk'ın nöroteknoloji şirketi Neuralink, 600 milyon dolarlık yeni bir yatırım turu gerçekleştirerek değerlemesini 9 milyar dolara yükseltti.
Başka Neler Olmuş Bitmiş?
Türkiye’nin yeni bir unicorn’u var!🚀 2007 yılında Efe Çakarel tarafından kurulan dijital içerik platformu MUBI, 100 milyon dolar yatırım alarak değerlemesini 1 milyar dolara yükseltti.
Belçika’da bir mahkeme, IAB Europe'a GDPR ihlalleri nedeniyle verilen 250.000 euro para cezasını onadı. Cezanın nedeni ise IAB’nin geliştirdiği, “Şeffaflık ve Onay Çerçevesi” (TCF) adı verilen ve yayıncıların, reklam verenlerin ve aracılar tarafından yaygın olarak kullanılan Gerçek Zamanlı Teklif Verme (RTB) sisteminin veri işleme süreçlerine dayanıyor.
Dosya
Dijital Gündem ve Platform Kültürleri: "Mavili Krizi" Üzerinden Kullanıcı Davranışları
"Mavili Krizi", sosyal medya kullanıcılarının kolektif reflekslerini, içerik tüketim hızlarını ve dijital tepkiselliğin dinamiklerini yeniden görünür kıldı. Marmaray'da yaşanan şiddet olayının görüntülerinin viralleşmesiyle birlikte, sosyal medya bir kez daha gerçek zamanlı tepki, yargı ve infaz alanına dönüştü. Ancak bu yalnızca adalet duygusunun dijital bir zemine taşınması değil; aynı zamanda kullanıcıların platformlarda şekillenen davranış normlarının bir yansımasıydı.
Linç kültürü, iptal kültürü, "saniyelik yargı" kültürü… Her biri, kullanıcıların içerik karşısındaki konumlanmasını yeniden tanımlıyor. İzleyici artık yalnızca pasif bir tüketici değil, aynı zamanda yorumlayan, pozisyon alan ve çoğu zaman da taraf belirleyen bir aktör. Görüntülerin bağlamından koparılması, olayların sosyal medya mantığıyla yeniden kurgulanması ve algoritmaların öne çıkardığı çatışma eksenli içerikler, kullanıcı davranışını daha hızlı, daha öfkeli ve daha kutuplaşmış hale getiriyor.
Bu olay özelinde de görüldüğü gibi, sosyal mecralarda içerikler çoğu zaman olayları çözmekten çok, taraf olmak ve aidiyet göstermek üzerine okunuyor. Bu da "haklı kim?" sorusundan önce "ben neredeyim?" sorusunu gündeme getiriyor. Kullanıcıların içerikle kurduğu ilişki, bilgiden ziyade duyguyla belirleniyor.
"Mavili Krizi", yalnızca bir toplumsal olay değil; dijital platformların kullanıcı davranışlarını nasıl şekillendirdiğini, ne tür tepkileri normalize ettiğini ve nasıl yeni dijital "davranış protokolleri" ürettiğini anlamak için güçlü bir örnek. Bu bağlamda, sosyal medya yalnızca iletişim kurduğumuz bir mecra değil; içinde sosyal rollerimizin, tepkilerimizin ve gündelik adalet anlayışımızın yeniden inşa edildiği bir kamusal alan.
Haftanın Önerileri
The "contentification" of marketing and decline of brand strategy - The Social Juice
The Who Cares Era - Dan Sinker
İçerik üreticilerinin yapay zeka açmazı - Serdar Kuzuloğlu, Oksijen Gazetesi
10 unconventional things I'm doing to grow my newsletter 📈 - Tom Orbach, Marketing Ideas
Re:Cycle için notlarımızı aldık!
Dijital Platformlarda Kullanıcı Deneyimi Niye ve Nasıl Ölçülür? - Kerem Rızvanoğlu, Deneyim Stüdyosu
Editor Notu: Galatasaray Üniversitesi’nde okurken - literally last year ama olsun - danışman hocalığımı yapmıştı Kerem Hoca. Aynı zamanda kendisinden kullanıcı deneyimi konusunda muazzam şeyler öğrendiğim, şimdiki iş etiğimi ve yapma biçimimi de şekillendiren dersler almıştım. Bu podcast de öyle bir ders niteliğinde olmuş, merak eden herkes dinlesin derim.
Bir vize reddetme gerekçesi olarak sosyal medya geçmişi: Peki sosyal medyadan sonra ne var? - Ümit Alan, Quando
Araştırma, Rapor ve İstatistikler
NP Digital’in Mayıs 2025 tarihli analizine göre; günlük 13.7 milyar aramayla Google hala açık ara lider. ChatGPT, Perplexity ve Claude gibi yapay zeka destekli platformlar giderek daha fazla tercih ediliyor olsa da, henüz bu dev arama hacmine yaklaşamıyorlar. Özellikle ChatGPT’nin günlük 1 milyar arama ile hızla yükseldiği bu dönemde, arama davranışlarındaki dönüşüm dikkat çekiyor.
POV : Arama motoru stratejileri artık yalnızca SEO başlıkları ve bağlantı tıklamalarıyla ölçülemiyor. Kullanıcı davranışındaki değişim, markaları sıralama savaşlarının ötesine geçmeye zorluyor. ChatGPT, Claude ve Perplexity gibi büyük dil modeli (LLM) temelli sistemler, yalnızca bilgiye erişimi değil, karar alma süreçlerini de dönüştürüyor. Arama deneyimi artık bağlantıya tıklamak değil, cevabı doğrudan arama ekranında görmek üzerine kurulu.
Bu yeni düzende, markaların rekabette kalabilmesi için AEO – Answer Engine Optimization (Yanıt Motoru Optimizasyonu) adı verilen stratejik bir dönüşümü benimsemesi gerekiyor. AEO, klasik SEO’nun “sayfaya çek” mantığından farklı olarak, içeriğin doğrudan SERP (arama motoru sonuç sayfası) üzerinde görünür olmasını hedefliyor. “Sıfır tıklama”ya uygun içerik üretimi, doğal dilli sorgulara yanıt verebilen, kısa ve net metin blokları, yapılandırılmış veri (schema markup) ve doğru başlık mimarisi gibi teknik detayları zorunlu kılıyor.
Bu durum, dijital pazarlama ekipleri için yalnızca içerik stratejilerini güncellemek anlamına gelmiyor. Aynı zamanda, LLM’lere kolayca entegre olabilecek, keşfedilebilirliği yüksek içerik yapıları kurmayı da zorunlu kılıyor. Yapay zekâ modellerinin eğitildiği veri setlerine dâhil olabilmek, artık rekabet avantajı değil; dijital görünürlük açısından temel bir gereklilik.
Sonuç: Dijital medya planlamasında AEO uyumlu içerikler üretmeyen markalar, yalnızca tıklamaları değil, arama ortamındaki varlıklarını da kaybetme riskiyle karşı karşıya. Geleneksel SEO yetmiyor; AI-native bir keşfedilebilirlik vizyonu gerekiyor.
Birleşik Krallık Ulusal Standartlar Kurumu (BSI) tarafından yayımlanan kapsamlı yeni bir rapor, dijital çağın merkezinde büyüyen gençlerin artık dijital dünyadan ciddi anlamda yorulduğunu gösteriyor. “Supporting a Safe and Secure World for Adolescents” başlıklı bu çalışma, 16-21 yaş arası 1.293 gençle yapılan anketin sonuçlarını içeriyor ve bize dijital yaşamla ilgili çarpıcı bir içgörü sunuyor.
Raporun öne çıkan bulguları şöyle:
Gençlerin %47’si, internetin hiç var olmadığı bir dünyada yaşamayı tercih edebileceğini söylüyor. Bu oran, dijital dünyanın genç zihinlerde nasıl bir yorgunluk ve baskı yarattığını net biçimde gösteriyor.
%45’i, her gün 3 saatten fazla sosyal medyada vakit geçiriyor. Ancak bu yoğun kullanıma rağmen, %68’i sosyal medya nedeniyle kendilerini daha kötü hissettiklerini ifade ediyor.
%50’si, saat 22.00 sonrası belirli uygulamalara erişimi kısıtlayacak bir “dijital sokağa çıkma yasağı” fikrine sıcak bakıyor. Bu istek, yalnızca bireysel değil, sistematik bir müdahale arayışını da yansıtıyor.
%27’si, okullarda telefonların tamamen yasaklanmasını istiyor.
En dikkat çekici oranlardan biri de şu: %79’u, teknoloji şirketlerinin genç kullanıcılar için yaş doğrulama ve kimlik kontrolü gibi gizlilik önlemlerini yasal bir zorunluluk olarak uygulamasını talep ediyor.
Rekabet Kurumu 2024 yılı faaliyet raporu yayımlandı. Buna göre, Rekabet Kurumu'nun 2024 Yıllık Raporu, dijital platformlarda yoğunlaşan denetimleri ve yaklaşık 4 milyar TL'lik ceza uygulamasını vurgulayarak dijital pazarlamacılara önemli ipuçları sunuyor. Özellikle algoritmik fiyatlandırma ve veri kullanımı konularında daha şeffaf ve uyumlu hareket etmek artık kritik öneme sahip. Pazarlama stratejilerini rekabet kurallarına uygun biçimde şekillendirmek, tüketici güvenini artırmak ve hukuki risklerden korunmak için temel bir gereklilik hâline geliyor.
Aon’un “2025 Yılı Müşteri Trendleri” raporu; ticaret, teknoloji, iklim ve iş gücü olmak üzere dört mega trendin iş dünyasını nasıl şekillendirdiğini analiz ediyor. Raporda küresel ticaretin teknolojik gelişmelerle yeniden şekillendiği, iş gücünün yapay zeka entegrasyonuyla dönüşüm geçirdiği ve değişen iklim koşullarının ticaret rotalarını etkilediği vurgulanıyor. Rapora göre 2024 yılında doğal afetlerin yol açtığı küresel ekonomik kayıplar 368 milyar dolara ulaştı.
IAB Europe 2024 AdEx Benchmark Raporu açıklandı: Avrupa dijital reklam pazarı ilk kez 100 milyar euro’yu aştı; Türkiye öne çıkan pazarlardan biri oldu.
Typeform’un 1300’den fazla insanın katıldığı araştırmasına göre, tüketicilerin yalnızca üçte biri, influencer’ların tanıttıkları ürünleri gerçekten kullandıklarına inanıyor. Influencer’ların %56’sı ise aslında beğenmedikleri ürünleri tanıttıklarını itiraf ediyor. Tüketicilerin %71’i ise bir influencer önerisiyle yaptıkları alışverişten pişman olduklarını söylüyor.
IRL Marketing Trend Report 2025
Burger haritası açıklandı: Her 3 siparişten 1’i burger! Her yıl 28 Mayıs’ta kutlanan Dünya Hamburger Günü kapsamında, GetirYemek kullanıcılarının 2024’teki burger sipariş verilerini açıkladı. GetirYemek’te en çok tercih edilen yemekler arasında yer alan burgerle ilgili veriler, Türkiye’nin bu fast food lezzetine olan ilgisini ortaya koyuyor.
Yaklaşan Etkinlikler
Tiktok World Live - 03.06.2025
Alıntı
“I believe that the main reason a human should write is to communicate original thoughts. To be clear, I don’t believe that these thoughts need to be special or academic. Your vacation, your dog, and your favorite color are all fair game. However, these thoughts should be yours: there’s no point in wasting ink to communicate someone else’s thoughts.
In that sense, using a language model to write is worse than plagiarism. When copying another person’s words, one doesn’t communicate their own original thoughts, but at least they are communicating a human’s thoughts. A language model, by construction, has no original thoughts of its own; publishing its output is a pointless exercise.”
I'd rather read the prompt l Clayton Ramsay
Kapanış Notları
Dijital pazarlamanın bugün geldiği noktada, araçlar değil bağlam kazanıyor. Ürün duyurularının ve algoritma güncellemelerinin ötesinde, esas değişim karar süreçlerinin yapısında yaşanıyor. Arama motorları artık sadece yön gösteren sistemler değil; kararları önceliklendiren, gündemleri şekillendiren ara yüzlere dönüşüyor. İçerik yalnızca “görünmek” için değil, keşfedilmek ve referans alınmak için üretiliyor.
Bu bağlamda, medyanın yeniden tanımlandığı bir zamandan geçiyoruz: “Distribution” değil “presence”, “reach” değil “relevance”, “tıklama” değil “etki” merkezde. Performansın tanımı değişirken, medya yatırımları da yalnızca ölçülebilirlik üzerinden değil, model eğitme, kültürel bağ kurma ve veri çağında anlam üretme gibi daha stratejik katmanlar üzerinden konumlanmak zorunda.
Bu dönüşüm, teknoloji şirketlerinden önce markaları ilgilendiriyor. Çünkü yeni nesil tüketici yalnızca bir ürünle değil; onun hangi sistem içinde üretildiği, nasıl sunulduğu ve neye hizmet ettiğiyle etkileşime geçiyor. Pazarlama artık yalnızca satış yaratmaya değil; markanın sistem içindeki yerini tanımlamaya, değer üretme biçimini inşa etmeye ve kültürel bağlamda anlam yaratmaya odaklanmak zorunda.
Kozmonot olarak bu bültende her hafta, yalnızca görünen gelişmeleri değil; bu gelişmelerin ardındaki itici güçleri, stratejik yönelimleri ve uzun vadeli etkilerini anlamaya çalışıyoruz. Bu sayede, yalnızca “ne oldu” değil, “neden önemli” sorusuna yanıt üretiyoruz. Çünkü biliyoruz ki fark yaratan markalar, değişimi takip edenler değil; onun bağlamını en erken okuyanlar olacak.
Gelecek hafta yine burada, bir adım öteden bakmak için buluşalım. 👋