Re:Cycle #25 : Verimlilikten Geri Dönüş: Yapay Zekâ Nerede Durmalı?
20 Mayıs Salı gününden herkese merhaba.
Dün, 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’ydı. Atatürk’ün bu günü gençliğe armağan etmesi, yalnızca bir anma değil, aynı zamanda bir gelecek vizyonuydu. Onun çağının ötesine geçen bu düşünce, bugün geleceğin en hızlı değiştiği yerlerde — yapay zekâda, dijital kültürde, teknolojik dönüşümde — her zamankinden daha kıymetli bir inanca dönüşüyor.
Bu hafta gündem yine yapay zekânın sınırlarıyla, platformların dönüşümüyle doluydu. OpenAI’nin yeni kodlama ajanı Codex, yazılım geliştirmede insan müdahalesini sorgulatırken, Klarna’nın iki yıl sonra AI’dan geri adım atması verimlilik kadar insani deneyimin de önemini hatırlattı. Meta, ABD ekonomisine katkı hikayesini yapay zekâ ile yeniden yazıyor; Google ise patentlerden reklam teknolojisine uzanan geniş bir alanda hakimiyetini pekiştiriyor. TikTok’un Avrupa’yla başı yine dertte. Yapay zekâ çağı büyüyor — ama her büyüme, yanında yeni sorular getiriyor. Bu haftaki bültene de, dönüşümün yönünü belirleyen bu teknolojiden başlamak istedik.
Gelin, bu haftanın dönüşüm haritasına birlikte bakalım.
Yapay Zeka Gündemi
OpenAI, yazılım sektöründe devrim yaratabilecek yeni ve güçlü yapay zekâ kodlama ajanı Codex’in araştırma önizlemesini duyurdu. Bu yeni araç, şirketin ileri düzey muhakeme modeli o3'ün yazılım görevleri için özel olarak optimize edilmiş bir versiyonu olan Codex-1 ile çalışıyor.
Google, yapay zeka patentlerinde liderliği ele geçirdi. IFI Claims verilerine göre, ABD'de üretken yapay zekâ patent başvuruları son bir yılda %56 artarak 51.487'ye ulaştı. Google, bu alanda IBM'i geride bırakarak liderliğe oturdu.
Grok Chatbot'un tartışmalı yanıtları bir xAI çalışanına bağlandı. Elon Musk'ın yapay zekâ şirketi xAI, Grok adlı sohbet botunun "beyaz soykırımı" gibi komplo teorilerini destekleyen yanıtlarının, bir çalışanın izinsiz yaptığı değişikliklerden kaynaklandığını açıkladı. Şirket, bu tür olayların tekrarını önlemek için daha sıkı denetimler uygulayacağını belirtti.
OpenAI ve Microsoft ortaklığı resmen değişiyor. Bir süredir halka arzı değerlendiren OpenAI, bu süreçte Microsoft ile yaptığı anlaşmanın bazı detaylarını tekrardan tartışmak istiyor. Gelirinin %20’sini Microsoft’a veren şirket, 2030’a kadar bu oranı %10 seviyelerine kadar indirmeyi hedefliyor.
Dosya: Klarna İnsan Kaynağına Geri Dönüyorİsveç merkezli fintech şirketi Klarna, 2023 yılında müşteri hizmetleri departmanındaki 700 çalışanını yapay zekâ sistemleriyle değiştirerek büyük bir otomasyon hamlesi başlatmıştı. Ancak iki yıl sonra şirket, bu stratejinin beklenen kaliteyi sağlayamadığını kabul ederek insan çalışanları yeniden işe alma kararı aldı.
Otomasyonun Başlangıcı ve Beklentiler
Klarna, 2022'de OpenAI ile iş birliği yaparak müşteri hizmetleri ve pazarlama gibi alanlarda yapay zeka tabanlı sistemleri devreye aldı. 2023'e gelindiğinde, yapay zeka destekli chatbot'lar müşteri hizmetlerinin üçte ikisini yönetmeye başladı ve bu sistemlerin 700 tam zamanlı çalışanın işini yaptığı iddia edildi. Şirket, bu sayede müşteri taleplerini ortalama iki dakikada yanıtlayarak operasyonel verimliliği artırmayı hedefledi.1
Karşılaşılan Sorunlar ve Geri Adım
Ancak zamanla, yapay zeka sistemlerinin karmaşık veya hassas müşteri etkileşimlerinde yetersiz kaldığı ortaya çıktı. CEO Sebastian Siemiatkowski, maliyet odaklı bu yaklaşımın hizmet kalitesini düşürdüğünü ve müşteri memnuniyetini olumsuz etkilediğini kabul etti. Bu durum, şirketin yapay zekaya aşırı bağımlılığının sınırlarını gözler önüne serdi.23
İnsan Kaynağına Dönüş ve Yeni Model
Klarna, müşteri hizmetlerinde insan faktörünün önemini yeniden vurgulayarak, uzaktan ve esnek çalışma modeline sahip yeni bir işe alım süreci başlattı. Bu modelde, öğrenciler ve kırsal bölgelerde yaşayan bireyler gibi farklı yetenek havuzlarından faydalanılması planlanıyor. Şirket, bu yaklaşımı "Uber tarzı" bir müşteri hizmeti modeli olarak tanımlıyor.4
Hibrit Yaklaşım ve Gelecek Planları
Klarna, yapay zekanın operasyonel verimliliğe katkısını kabul etmekle birlikte, insan etkileşiminin müşteri deneyimindeki yerini koruması gerektiğini belirtiyor. Şirket, yapay zeka sistemlerini basit ve tekrarlayan görevlerde kullanmaya devam ederken, daha karmaşık ve empati gerektiren durumlarda insan desteğini ön planda tutmayı hedefliyor.
Finansal Etkiler ve Stratejik Değişiklikler
Yapay zekaya geçiş sürecinde Klarna'nın değeri 2021'deki 45,6 milyar dolarlık zirveden 2022'de 6,7 milyar dolara kadar düştü. Şirket, 2025'te 15 milyar dolar değerlemeyle halka arz planları yaparken, piyasa dalgalanmaları nedeniyle bu planları ertelemek zorunda kaldı.5
Dersler ve Sektörel Yansımalar
Klarna'nın yaşadığı bu deneyim, yapay zekanın insan etkileşiminin yerini tam anlamıyla alamayacağını ve müşteri hizmetlerinde hibrit bir yaklaşımın daha etkili olabileceğini gösteriyor. Bu durum, diğer şirketler için de yapay zeka entegrasyonunda dikkatli ve dengeli bir strateji izlenmesi gerektiğine dair önemli bir örnek teşkil ediyor.
Klarna'nın bu stratejik dönüşümü, YZ'nin potansiyelini değerlendirirken insan faktörünün önemini unutmamak gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor.
Elton John'dan Telif Tepkisi: İngiltere'nin yapay zeka şirketlerine telifli içerikleri izin almadan kullanma hakkı tanıyan yasa tasarısı, Elton John ve diğer sanatçılar tarafından sert şekilde eleştirildi. Sanatçılar, bu düzenlemenin yaratıcı hakları ihlal ettiğini savunuyor.
Meta
Meta, yapay zeka reklamlar teknolojilerinin ABD ekonomisine 550 milyar dolar katkı sağladığını belirtti. Şirketin yeni yayımladığı çalışmaya göre, 2024 yılında yapay zekâ destekli kişiselleştirilmiş reklam teknolojileri ABD’de 550 milyar dolarlık ekonomik aktiviteye ve 3,4 milyon işe katkı sağladı. Bu rakamlar, 2022’ye kıyasla %32,5’lik bir ekonomik artış ve %10’luk bir istihdam büyümesi anlamına geliyor.
Meta’nın yeni AI reklam araçlarını kullanan reklamverenler, harcadıkları her 1 dolar için ortalama 4,52 dolar geri dönüş elde ediyor. Klasik reklamlarla bu oran 3,71 dolar.
Ek bilgi: Bugün ABD’de 35 milyondan fazla işletme Facebook ve Instagram’ı aktif olarak kullanıyor. Meta, bu teknolojilerin özellikle küçük işletmeler için kritik bir rol oynadığını savunuyor; yapay zekâ sayesinde reklam süreçlerinin daha verimli ve ölçülebilir hale geldiğini vurguluyor.
Instagram, kullanıcıların yaşını doğrulamak için yapay zekadan yararlanacağını duyurdu. Yapay zeka destekli yaş doğrulama aracının reşit olmayan kullanıcıları tespit etmesi halinde, bu hesapların hassas içeriklere erişiminin sınırlanacağı belirtildi.
Gizlilik savunucusu NOYB (None of Your Business), Meta’ya resmi bir "durdurma ve vazgeçme" mektubu gönderdi. Mektupta, Facebook ve Instagram’ın AB'deki kullanıcılarının kişisel verilerini açık rıza olmadan yapay zekâ modeli eğitimi için kullanmayı derhal durdurması talep edildi. NOYB, Meta bu talebe uymazsa, konuyu Avrupa Adalet Divanı’na taşıyabileceğini ve ihtiyati tedbir davası açacağını açıkladı.
Hatırlayalım: Meta kısa süre önce yaptığı açıklamada, AB'deki 18 yaş üstü kullanıcıların geçmiş ve gelecekteki herkese açık gönderi, fotoğraf ve yorumlarının yapay zekâ eğitimi amacıyla kullanılacağını duyurmuştu. Bu durum, kişisel verilerin gizliliği konusunda ciddi tartışmalara yol açmıştı.
TikTok
Avrupa Komisyonu, TikTok’un AB Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğini duyurdu. Komisyon, TikTok’un reklam içerikleri, kullanıcıların nasıl hedeflendiği ve reklamların kimlere ulaştığına dair yeterli bilgi sunmadığını belirtti. Eğer bu durumun yasa ihlali olduğu tespit edilirse, TikTok yıllık küresel cirosunun %6’sına kadar para cezasıyla karşı karşıya kalabilir.
TikTok, bu yılın başında genç kullanıcılar arasında test ettiği uygulama içi rehberli meditasyon özelliğini tüm kullanıcıların erişimine açtı.
Nedir? Kullanıcıları geç saatlerde ekrandan uzaklaştırmayı ve uyku kalitelerini artırmayı amaçlayan platform, 18 yaş altındakiler için varsayılan özellik olarak aktif durumda. Eğer bir kullanıcı saat 22.00'dan sonra hala uygulamayı kullanıyorsa Sana Özel akışı kısa süreliğine kesilecek ve meditasyon egzersizleri ekranda belirecek.
Bu egzersizler içerisinde yumuşak müzikler ve rahatlatıcı görseller eşliğinde nefes egzersizleri yer alıyor. Meditasyon önerisini dikkate almadan uygulamayı kullanmaya devam eden gençlere ise ikinci bir tam ekran uyarısı gösterilecek.
Yetişkinler de uygulamanın “Ekran Süresi” ayarları bölümüne girerek “uyku saatleri” özelliğini manuel olarak aktif hale getirebilecek ve hangi saat aralığında meditasyon egzersizi görmek istediklerini seçebilecek.
Yayıncılık ve otomotive özel iki yeni kaynak paylaşıldı;
TikTok, içerik üretimini daha yaratıcı hale getirmek için AI Alive adlı yeni özelliğini duyurdu. Bu yeni araç, TikTok Stories içinde yer alıyor ve kullanıcıların sabit fotoğraflarını hareketli videolara dönüştürmelerini sağlıyor.
Öne Çıkan Noktalar:
AI Alive, TikTok’un ilk görselden videoya yapay zekâ özelliği.
Tek bir fotoğraf seçerek hareket, efekt ve sesle zenginleştirilmiş kısa videolar oluşturulabiliyor.
Özellik yalnızca TikTok Story Kamera üzerinden kullanılabiliyor.
C2PA metadata ve AI etiketi, içeriğin yapay zekâ ile oluşturulduğunu açıkça belirtiyor.
TikTok, içerik güvenliği için otomatik denetleme sistemleri ve kullanıcı raporlarını devrede tutuyor.
TikTok, AI Alive ile kullanıcıların sıradan anlarını etkileyici anlatılara dönüştürmesini hedefliyor. Özellik şu anda global olarak TikTok Stories içinde aktif.
Google
YouTube TV dünyasında yükselişte: Geleneksel yayıncılık sarsılıyorNew York'ta düzenlenen geleneksel “Upfront” haftasında televizyon devleri büyük reklam anlaşmaları için şovlar yaptı. Ancak bu yıl ortam farklıydı: Hem olası gümrük vergileri endişe yarattı hem de YouTube gibi dijital platformlar rekabeti kızıştırdı.
Google, Lincoln Center’daki 2025 Brandcast etkinliğinde Lady Gaga’nın sahne aldığı ve MrBeast gibi yıldızların katıldığı büyük bir gösteri düzenledi. Ancak en dikkat çeken şey, reklam alanındaki yeniliklerdi:
“Peak Points” reklamları: Google’ın Gemini yapay zekası, videolarda izleyiciyi en çok etkileyen anları belirliyor ve tam sonrasında reklam gösteriliyor.
Alışveriş yapılabilir reklamlar: İzleyiciler TV'de önerilen ürünleri telefonlarındaki QR kodla satın alabiliyor.
YouTube’un asıl gücü ise izlenme oranlarında: Mart 2025’te TV izlenme payında %12 ile tüm yayıncıları ve dijital platformları geride bırakarak birinci oldu (Nielsen verisi).
Ayrıca NFL içeriklerini genişletiyor ve içerik üreticilerine videoları TV dizisi formatında düzenleme imkânı sunuyor.
Bazı analistlere göre YouTube, bu hızla devam ederse Disney’i bile geçerek dünyanın en büyük medya şirketi olabilir.
Google, Android cihazların yeni arayüzünü oluşturacak “Material 3 Expressive” tasarımını tanıttı.
Google’ın Android cihazlar için tanıttığı bir diğer işlev, çalındıklarında yeniden satılmalarını engelleyecek, yazılım tabanlı bir koruma. Android 15 ile gelen “Factory Reset Protection” özelliğinin yeni sürümünde, çalıntı cihazların sıfırlanması veya yeni bir Google hesabı eklenmesi engelleniyor.
Google, ana sayfasında yapay zekalı arama deneyimini test ediyor. Yeni yapay zekâ destekli arama özelliği, geleneksel Google aramasını daha interaktif ve özetleyici hale getirmeyi amaçlıyor.
Google, görme ve işitme engelli kullanıcılar için iyileştirmeler içeren yeni araçlar ve özellikler sunmaya başladı.
Google, Meta'nın Ray-Ban akıllı gözlüklerine rakip olmaya hazırlanıyor. Şirket, kendi yapay zekâ destekli akıllı gözlüğü üzerinde çalışarak giyilebilir teknoloji yarışında Meta ile doğrudan rekabete giriyor.
Google’ın reklam analisti Ginny Marvin, AI destekli arama kampanyalarında verimliliği artıran yenilikleri açıkladı.
Reuters’in haberine göre, artık 150 milyondan fazla kişi Google One aboneliğine sahip. Kullanıcılar, Google’a ekstra depolama alanı veya yapay zekâ gibi özellikler için ödeme yapıyor. Bu sayı, Şubat 2024’ten bu yana %50 artış göstermiş.
Neden önemli? Google One, şirketin gelirlerinin büyük çoğunluğunu oluşturan reklamlara olan bağımlılığını azaltma planının bir parçası.
Serdar Kuzuloğlu’nun Dünya Halleri: 199’da yazdığına göre, “Google bu hafta mahkeme salonlarında peşpeşe darbeler aldı. Önce ABD Federal Ticaret Komisyonu, Adalet Bakanlığı’nın tekel oluşturduğu gerekçesiyle şirketin parçalanmasını öngören teklifini desteklediğini açıkladı. Ardından Texas eyaletinde tüketici haklarını ve veri mahremiyetini ihlal ettiği gerekçesiyle aleyhinde açılan davada istenen 1,37 milyar dolarlık tazminatı ödemeyi kabul etti. Devamında siyahi çalışanlarına karşı ırkçı davrandığı ithamıyla açılan davada istenen 50 milyon dolar tazminatı kabullenerek anlaşma yoluna gitti. Son olarak web tabanlı fiyat karşılaştırma hizmeti sunan İtalyan “Moltiply Group”, Google’ı arama sonuçlarında kendi ürününü ön plana çıkarmakla suçlayarak 3,34 milyar dolar tazminat talebiyle mahkemeye verdi.”
Google, kullanıcıların güvendikleri kişilerle bilgi paylaşırken verileri üzerinde kontrol sahibi olmalarını sağlamayı amaçlayan ‘‘güven grafikleri’’ hakkında bir araştırma yayımladı.
Yer İşaretleri
Ekonomik ve toplumsal etkileriyle 19 Mart vakası - MediaCat
Bildirim anksiyetesi: Varlığı bir dert, yokluğu yara - Doğa Yurduneri
Dijital araçlarla dönüşen zihinler - Serdar Kuzuloğlu
Social media is no longer social - Dazed
Adam Mosseri: What The Head of Instagram Really Thinks About Growth Hacks, Algorithms and Creation - Grace Beverley
How custom GPTs can make you a better manager | Hilary Gridley (Head of Core Product at Whoop) - Lenny’s Newsletter
E-Ticarette Geribildirim Tiranlığı - Sinem Şahin, This is Mad
Your #1 marketing channel is people's egos 🍌 - Tom Orbach, Marketing Ideas
Yapay zeka çağında reklam: Araç mı, ortak mı, tehdit mi? - Nafizcan Önder, Marketing Türkiye
Araştırma: Yapay zeka, en çok ihtiyaç duyulan bölgelerdeki suyu tüketiyor - Doğa Yurduneri, Quando
Yaklaşan Etkinlikler
MMA NEXT! CONFERENCE - MarTech Edition - 26.05.2025
IAB Connect Online: Dönüşen Açıkhava Deneyimi - 28.05.2025
Google Marketing Live 2025 - 22.05.2025
IAB Connect Online: MIXX’in Ardından - 29.05.2025
Panel: Sorumlu Tüketim ve Boykot | Ne Yapmalı? TAKK Circle - 21.05.2025
Digitalzone Exclusive: Generative AI - 27.05.2025
Yeditepe Comm Fest’25 - 22.05.2025
BX Talks İstanbul - 25.05.2025
Araştırma ve Raporlar
Are AI Chatbots Replacing Search Engines? - Sujan Sarkar, OneLittleWeb.
Açıkçası bu sorunun cevabı şu: Henüz değil. Semrush verilerine dayanan OneLittleWeb çalışmasına göre yapay zekâ sohbet botları geçen yıl toplamda 55,2 milyar ziyaret aldı. Bu rakam, arama motorlarının aldığı 1.631,5 milyar ziyarete kıyasla yalnızca %3’lük bir paya denk geliyor. Yani kullanıcılar hâlâ arama motorlarıyla 34 kat daha fazla etkileşim kuruyor.
Endeavor 2025 Outliers raporu, küresel ölçekte en yüksek etki yaratan girişimcileri ve şirketleri inceliyor. Bu yılki rapor; büyüme hızına, istihdam katkısına ve ekosistem etkisine göre öne çıkan girişimleri detaylı verilerle sıralıyor.
Kişisel Verileri Koruma Kurumu, ''KVKK Sözlük'' adlı çalışmayı yayımladı.
Marketing Türkiye ve İKSV iş birliğiyle Aksoy Araştırma tarafından gerçekleştirilen "Türkiye'nin Kültür-Sanat Anatomisi" başlıklı araştırma, Türkiye'deki bireylerin kültür-sanat algısını ve etkinliklere katılım düzeylerini ortaya koyuyor.
Yapay zekânın iş yapış biçimlerine entegrasyonu derinleşirken, sınırları da netleşiyor. Klarna’nın geri dönüşü, tümüyle otomasyona dayalı modellerin bazı alanlarda yetersiz kalabildiğini gösterdi. Meta, Google ve TikTok gibi platformlar ise içerik, reklam teknolojileri ve regülasyonlar arasında sürdürülebilir dengeyi yeniden tanımlamaya çalışıyor. Önümüzdeki dönemde bu başlıkların daha da belirleyici hale gelmesini bekliyoruz.
Kozmonot olarak, pazarlama teknolojileri, platform dinamikleri ve yapay zekâ odaklı dönüşümleri haftalık olarak analiz etmeyi ve karar vericiler için anlamlı içgörülere dönüştürmeyi sürdüreceğiz. Geri bildirimleriniz bizim için çok kıymetli. Haftaya yeniden görüşmek üzere. 👋